Đổi mới phương thức lãnh đạo trên cơ sở kiên định các nguyên tắc của Đảng

Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị phải được thực hiện trên nguyên tắc tập trung dân chủ; thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng và trong xã hội, đẩy mạnh phân cấp, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu...

Thực hiện Chương trình làm việc toàn khoá để triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng, từ ngày 5 tới ngày 14/7 tại Hà Nội, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá X) đã họp Hội nghị lần thứ 5 dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh.

Sau 10 ngày làm việc khẩn trương, Hội nghị đã hoàn thành chương trình đề ra, nghe báo cáo và thảo luận nhiều đề án, trong đó có đề án về Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới; đề án về Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng; đề án về Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy Nhà nước và đặc biệt đề án về Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị...

Hội nghị cũng đã nghe và thảo luận về Cơ cấu tổ chức Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khoá XII; Giới thiệu nhân sự lãnh đạo các cơ quan Nhà nước để Quốc hội bầu và phê chuẩn; Báo cáo những công việc quan trọng mà Bộ Chính trị đã giải quyết từ sau Hội nghị Trung ương 4 đến Hội nghị Trung ương 5.

Theo đánh giá của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, các đại biểu tham dự Hội nghị đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, thảo luận dân chủ, sôi nổi và tích cực góp nhiều ý kiến sâu sắc vào các đề án của Bộ Chính trị đã trình. Kết quả đạt được là Hội nghị đánh giá cao công tác chuẩn bị, đồng tình với các bản giải trình của Bộ Chính trị và ra nghị quyết về những nội dung đã trình tại Hội nghị.

Một trong những nội dung quan trọng đã được đề cập tới trong Hội nghị Trung ương lần thứ 5 (khoá X) là vấn đề đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện cụ thể đang ngày càng có nhiều biến đổi hiện nay.

Có một sự thật là, trong hơn 20 năm qua, cùng với quá trình đổi mới đất nước, đổi mới, chỉnh đốn Đảng, Đảng ta đã nhận thức được ngày càng rõ hơn về phương thức lãnh đạo và ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đổi mới phương thức lãnh đạo của mình. Và chúng ta cũng đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong những nỗ lực đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương.

Nguyên tắc chủ đạo ở đây vẫn là: Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị và toàn xã hội bằng cương lĩnh, nghị quyết, chỉ thị; bằng việc thể chế hoá các cương lĩnh, nghị quyết, chỉ thị; bằng giới thiệu những đảng viên có đủ phẩm chất, năng lực vào các vị trí lãnh đạo chủ chốt của hệ thống chính trị; bằng công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục; bằng tổ chức Đảng và sự gương mẫu của đảng viên; bằng kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng, luật pháp, chính sách của Nhà nước đối với tổ chức Đảng và đảng viên.

Điều quan trọng là cần phải thực hiện nguyên tắc trên một cách sít sao và thực chất thì mới có thể đạt được những kết quả gần với mong muốn. Và đúng như Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh đã đánh giá trong bài phát biểu bế mạc Hội nghị, những đổi mới đã đạt được trong thời gian qua đã góp phần nâng cao hơn hiệu quả lãnh đạo của Đảng, đồng thời phát huy tốt hơn vai trò quản lý của Nhà nước, nâng cao hơn chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, đóng góp tích cực vào thành tựu chung của đất nước.

Tuy nhiên, nhìn thẳng vào thực tế có thể thấy rằng, việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị trên một số mặt còn chậm và lúng túng. Cụ thể là, việc phân định chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện giữa cơ quan Đảng và cơ quan Nhà nước còn chưa cụ thể, rõ ràng. Chính vì thế nên mới có tình trạng cấp ủy bao biện, làm thay hoặc buông lỏng lãnh đạo đối với một số hoạt động của hệ thống chính trị.

Việc ban hành những quy định cụ thể về phương thức Đảng lãnh đạo Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể; về mối quan hệ công tác giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị... vẫn bị chậm. Một số lĩnh vực hoạt động cũng bị chậm được đổi mới như phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác tư tưởng, công tác cán bộ hay cụ thể hoá tiêu chuẩn cán bộ trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước cho từng chức danh ở các cấp, các ngành…

Chúng ta hiện nay còn thiếu những quy định cụ thể bảo đảm thực hiện đúng đắn nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hành dân chủ trong Đảng và trong xã hội. Chất lượng công tác tư tưởng, tuyên truyền và chất lượng công tác đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bổ nhiệm cán bộ còn nhiều hạn chế. Chính sách đối với cán bộ còn nhiều bất cập.

Chúng ta vẫn chưa thực sự coi trọng đổi mới phong cách, lề lối làm việc. Tình trạng họp nhiều, nói chưa đi đôi với làm, nói nhiều, làm ít, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, thiếu gương mẫu còn diễn ra ở nhiều nơi...

Từ thực tế đó, Hội nghị Trung ương lần thứ 5 (khoá X) đã đặt ra hàng loạt nhiệm vụ cần thực hiện trong thời gian tới để tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị, trong đó trọng tâm là đối với Nhà nước. Mục tiêu của quá trình đổi mới này là nhằm giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo, nâng cao tính khoa học, năng lực và hiệu quả lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và toàn xã hội, gắn bó mật thiết giữa Đảng với nhân dân; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội; phát huy dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân; tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và toàn xã hội...

Muốn đạt được kết quả trên, cần phải đặt việc tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị trong tổng thể nhiệm vụ đổi mới và chỉnh đốn Đảng; tiến hành đồng bộ với đổi mới các mặt công tác xây dựng Đảng, với đổi mới tổ chức và hoạt động của cả hệ thống chính trị, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; đồng bộ với đổi mới kinh tế, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thích ứng với những đòi hỏi của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước.

Và một điều cơ bản không thể bị xao lãng trong quá trình đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị là, mọi việc phải được tiến hành trên cơ sở kiên định các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ; thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng và trong xã hội, đẩy mạnh phân cấp, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu...

Cũng trong bài phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương lần thứ 5 (khoá X), Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh đã nêu rõ, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị là công việc hệ trọng. Việc này đòi hỏi phải chủ động, tích cực, có quyết tâm cao, đồng thời cần thận trọng, có bước đi vững chắc, vừa làm vừa tổng kết, rút kinh nghiệm. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị ở mỗi cấp, mỗi ngành vừa phải quán triệt các nguyên tắc chung, vừa phải phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ lãnh đạo của từng cấp, từng ngành